یکی از پدیده های طبیعی زلزله است که میتواند باعث خسارات جانی و مالی فراوانی شود. انسان در طی حيات ، همواره با تلفات و خسارات متعدد ناشي از وقوع زلزله مواجه بوده و كشور ما نيز همواره در معرض آثار ويران كننده اين پديده بوده و هست. نقشه پهنه بندی لرزه خيزي ايران اين واقعيت را نشان میدهد كه هیچ ناحیه ای از كشور را نميتوان در مقابل خطرات زلزله در امان تصور نمود. شاید بار ها شنیده باشید که زلزله n ریشتری شهری را لرزانده است. در سال 1935میلادی جهت تعیین انرژی آزاد شده توسط زلزله ، یک معادله توسط چارلز فرانسیس ریشتر و بنو گوتنبرگ ارائه شد که میزان انرژی آزاد شده در کانون زمین‌لرزه را بر اساس لگاریتم بیشترین مقدار جابه‌جایی افقی ثبت شده توسط لرزه سنج مشخص می‌کرد.ریشتر مقیاس کاملی برای بیان همه جانبه ی یک زلزله نیست و ایراداتی دارد، به همین دلیل در سال 1970 میلادی سازمان زمین شناسی آمریکا یکای مقیاس «بزرگای گشتاوری» را ارائه نمود که معادله ی متفاوتی با مقیاس ریشتر دارد. نتایج این یکا برای زلزله های متوسط (تا حدود 5 ریشتر) مشابه با واحد ریشتر است ، اما در زلزله های بزرگ تر مقیاس «بزرگای گشتاوری» دقت بیشتری را از مقیاس «ریشتر» دارد. در علم لرزه‌شناسی معیارهای دیگری نیز برای بیان سایر خصوصیات زمین‌لرزه وجود دارد. برای بیان مقدار شدت (قدرت تخریب) زمین‌لرزه از مقیاس شدت مرکالی استفاده میشود.
به صورت کلی از نظر زلزله شناسی دو معیار برای اندازه گیری زلزله وجود دارد:
بزرگای زلزله چیست :
واحد آن ریشتر است(M) که نشان دهنده ی انرژی آزاد شده در زلزله میباشد . (البته برای زلزله های بزرگ تر از 5 ریشتر استفاده از واحد «بزرگای گشتاوری» دقت مناسب تری را داراست)
رابطه ی ریشتر M با انرژی آزاد شده E به صورت زیر میباشد:
طبق رابطه ی لوگاریتمی انرژی با ریشتر ، به عنوان مثال یک زلزله ی 7 ریشتری 31.6 برابر یک زلزله ی 6 ریشتری انرژی تولید میکند.
شدت زلزله چیست :
بیانگر خسارت زلزله و احساس انسان ها از زلزله است که واحد آن مرکالی F میباشد (مقیاس کیفی) . این مقیاس 12 درجه دارد که از 1 تا 12 به ترتیب شدت زلزله شدید تر میشود.
رابطه ی تقریبی شدت بر حسب مرکالی و بزرگا بر حسب ریشتر را توجه کنید. M=1.3+0.6F
نویسنده متن: مجتبی محب علیان
